...akta sekretariatu Pełnomocnika Rządu RP
To niezwykle interesujący zapis wydarzeń, który pokazuje jak trudne i niebezpieczne było wówczas życie w Olsztynie. Postanowiliśmy przytoczyć fragmenty niektórych dokumentów i zachęcić do lektury opracowania.
Autorami wyboru dokumentów są Konrad Bączek, Robert Syrwid oraz Ryszard Tomkiewicz. Książka to wspólne edycja Instytutu Północnego, Urzędu Miasta i Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego. Oto, co w nich znajdziemy...
Dn. 12 kwietnia 1945 roku o godz 22.30 przyszło do mieszkania Polki TK zamieszkałej przy ul Dragonerstr. 21 pięciu żołnierzy sowieckich. W mieszkaniu znajdowały się cztery kobiety: wspomniana ob. K. i jej siostra oraz ich córki.
Żołnierze zażądali otwarcia drzwi, powołując się na rozkaz komendanta. Gdy ich wpuszczono zapakowali do worków całą odzież i żywność oraz szereg innych przedmiotów, i wszystko to zabrali.
Następnie dwóch z nich zgwałciło dwie młode kobiety, po czym dwóch innych uczyniło to samo.
Gdy ob. K pokazywała zaświadczenie o pochodzeniu polskim, chcieli je podrzeć twierdząc, ze tu nie ma Polaków, a są tylko Mazurzy. Zagrozili też, że o ile sprawa dojdzie do władz i będą mieli z tego powodu jakieś przykrości, zastrzelą wszystkie cztery kobiety.
Byli to prawdopodobnie ranni ze szpitala przy Langesee. Jeden z nich był w randze, jakoby sierżanta.
Ob. K spodziewając się ponownego ich przyjścia, prosi władze polskie o pomoc i opiekę.
...sporządzone przez Hieronima Skurpskiego, Pawła Sowę i Jana Stańkowskiego z 27 kwietnia 1945 roku
(...) zamek, poza niewielką wyrwą od pocisku od [artyleryjskiego] w narożniku północno-zachodnim, nie wykazuje innych uszkodzeń, jedynie drzwi są w wielu wypadkach wyważone, a szprosy połamane.
(...) pokoje na parterze i piętrze, będące reprezentacyjnym mieszkaniem b. prezydenta rejencji, a w których mieściły się cenne okazy porcelany berlińskiej, misieńskiej, fajansów delftyckich, kryształow itp. przedmiotów przemysłu artystycznego, jako też i dywanów, są ogołocone z tych rzeczy
(...) rozbity postument statui Matki Boskiej, Sama figura, z odłamaną ręką, leżała na podłodze;
(...) figura Chrystusa Zmartwychwstającego ma odłamane ręce i leżała na podłodze;
(...) rozbita, z rozrzuconymi częściami na podłodze, stara pozytywka;
(...) figura św. Jana została znaleziona w piwnicy, z odtrąconymi rękami, odtrąconą częścią płaszcza i śladami od uderzeń;
...do Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Mazowiecki płk. Jakuba Prawina z 14 maja 1945 roku
W dniu 12 bm. wysłałem furmankę z końmi i trzech ludzi, celem przywiezienia prowiantu dla kuchni magistrackiej, i do tej pory ani koni, ani też ludzi nie ma.
Jeden z trzech ludzi wrócił, ale odebrano mu jego własne dokumenty, pieniądze i rzeczy, które posiadał.
Nadmieniam, ze zostali aresztowani przez żołnierzy radzieckich we wsi Divitten (Dywity - red). Uprzejmie proszę Ob. Pełnomocnika Rządu RP o interwencję u odpowiednich władz.
...do Komendanta MO w Olsztynie z 11 lipca 1945 roku
W dniu dzisiejszym zgłosił się miejscowy Polak - posiadający pełnię praw obywatelskich - Siekierski Gustaw, zam. Morgenstr. (obecnie Kościńskiego - red.) nr 2, i złożył zażalenie na funkcjonariuszy I Komisariatu MO w Olsztynie o:
1) bezprawne najście domu
2) zabranie mu:
a) wiecznego pióra
b) czterech kawałków mydła toaletowego
c) skóry na zelówki
Zajście miało miejsce w dniu 9 lipca 1945 roku, w godz 11-14.
Podobny przypadek zdarzył się w dniu 2 lipca 1945 r., w czasie którego zabrano Siekierskiemu bieliznę i ubranie. Proszę Obywatela Komendanta o pouczenie podwładnych, że podobne wypadki podlegają karze w myśl odpowiednich art, Kodeksu Karnego oraz przeprowadzenie dochodzeń w powyższej sprawie.
Podpis nieczytelny
Dnia 23 lipca 1945 r. między godz 18 a 19 wtargnęło 3-ech sowieckich żołnierzy w stanie nietrzeźwym do mieszkania mego, położonego przy ul. Aleja Przyjaciół 24. Na zapytanie czego sobie życzą, jeden z napastników odpowiedział: "niczewo, poczekaj". Ponieważ znajdowali się w mieszkaniu moim ob. Ligocki Edmund, urzędnik Wojewódzkiego Urzędu Pełnomocnika RP, z Wydziału Org i ob. Dyr Kinofikacji ob. Łukasiewicz, żołnierze sowieccy zachowali się na razie względnie spokojnie. ograniczają się jedynie do penetrowania mieszkania.
Po wyjściu ob. Ligockiego i Łukasiewicza, żołnierze sowieccy wyważając drzwi do poszczególnych pokoi, sterroryzowali mnie i moją rodzinę, grożąc nam pobiciem, przystąpili do grabieży w mieszkaniu, spędzając nas na strych domu, zaczęli wykradać odzież, nakrycia stołowe i żywność (...)
Red: Potem raport mówi, że po interwencji powracających obywateli Ligockiego oraz Lukasiewicza żołnierze rzucili łupu i uciekli. Jednak potem jeszcze raz próbowali wtargnąć do mieszkania grożąc pobiciem i użyciem broni. Nawet skarga w Komendzie Rosyjskiej nie przyniosła początkowo efektu, dopiero patrol w sile trzech ludzi opanował sytuację.
...w sprawie rozboju żołnierzy radzieckich z 25 lipca 1945 roku
Melduję niniejszym Panu Pułkownikowi, iż od kilkunastu dni żołnierze sowieccy urządzają napady na mieszkańców Kolonii nad Jeziorem Długim. poprzednio kradli jedynie warzywa i owoce, obecnie zaś przeszli na zbójeckie napady mieszkań i osób.
Ostatnio okradli Komendanta Miasta WP, jak również inżyniera Gastmana, z-cę naczelnika Wydz. Rybackiego. Rozbili drzwi do mieszkania inż Wutkowskiego z WUS-u i usiłowali zrabować garderobę. W niedzielę, dn 22 bm. napadnięto na ulicy na robotnika zatrudnionego u mgr. Markiewicza, naczelnika WuS-u. Napadniętego pobito i pchnięto nożem w plecy. Żołnierze byli pijani. W poniedziałek ok. godziny 19-ej napadnięto ostatni dom pod lasem. Właścicielka mieszkania doznała złamania nogi. Żołnierze żądali wódki. Na odmowę odpowiedzieli biciem(...)
...do Komendanta Powiatowego Milicji Obywatelskiej z 11 sierpnia 1945 roku
(...) W nocy z 10 na 11 bm. na Osiedle Mazurskie przybyła ludność cywilna z wojskiem i wspólnie zabierano ludności osiedleńczej najpotrzebniejsze rzeczy, niejednokrotnie przywiezione z Polski. W razie jakiegoś oporu lub przeciwstawienia się były wypadki strzelania do ludzi. Nachodzenie spokojnej ludności ma miejsce nie tylko w nocy, lecz także rano, wieczorem, a także w ciągu dnia.
Ponieważ tego rodzaju stan powoduje szerzenie się ujemnej opinii o spokoju, ładzie i bezpieczeństwie ludności, konieczne jest więc, by go zmienić oraz tym samym nie dopuścić do jeszcze większych - pożałowania godnych wypadków - które mogą doprowadzić do paniki, a ludność może rozpocząć paniczną ucieczkę do kraju (...)
...Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Mazurskiego z 19 listopada 1945 roku
W dniu 18 listopada 1945 r. koło godz. 19 zauważyłem na ul. Sienkiewicza koło więzienia dwóch ludzi w mundurach wojskowych, którzy wykręcali żarówkę z lampy ulicznej obok więzienia. Jeden z nich odezwał się do drugiego w ten sposób " Teraz w domu będę miał jasno". Na pytanie moje, dlaczego wykręcają żarówkę z lampy odpowiedzieli "Co was to obchodzi". W tym momencie nadszedł sierżant, któremu opowiedziałem o całej sytuacji. Ten polecił im wkręcić żarówkę z powrotem, a następnie poprowadził ich w niewiadomym kierunku.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze