Kobiety. Gdzie w Olsztynie mają szansę na awans?

Wydawałoby się, że w otwartym świecie akademickim znajdziemy wiele kobiet. To teoria. Rzeczywiście, w strukturach administracyjnych, sekretariatach przeważają kobiety. Ale gdy przyjrzeć się bliżej samym władzom, okazuje się, że niewiele pań sprawuje funkcje kierownicze. Weźmy np. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. W obecnej kadencji - 2016-2020 - wśród przedstawicieli uczelnianych władz nie ma żadnej kobiety. Rektor Górecki zarządza UWM wraz z pięcioma podwładnymi sobie prorektorami. Nawet, gdy weźmiemy pod uwagę ciało takie jak senat UWM, to na 83 członków, kobiety stanowią ok. 30 proc. Lepiej sytuacja wygląda w uczelniach prywatnych. W Olsztyńskiej Szkole Wyższej im. Józefa Rusieckiego dyrektorem generalnym i założycielem jednocześnie jest Helena Rusiecka. Funkcję zastępcy i pełnomocnika dyrektorki pełni Agnieszka Sawicka. Z kolei Wyższą Szkołą Informatyki i Zarządzania im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego zarządza kobieta właśnie - Lucyna Kwiatkowska. W senacie i radzie zarządzającej tej uczelni jest mniej więcej tyle samo kobiet co mężczyzn.

Czy to oznacza, że kobiety mają szanse zaistnieć na stanowiskach kierowniczych tylko w placówkach prywatnych?

W urzędzie miasta trzon kierownictwa stanowią mężczyźni. Zaznaczmy, że nasze miasto nie miało jeszcze kobiety na fotelu prezydenta, a dotychczasowe próby pań walki o ten urząd kończyły się sromotna porażką. Tak było np. w przypadku Iwony Arent (PiS), czy Anny Wasilewskiej (PO). Mimo dużego zaplecza partyjnego obie poniosły w 2014 roku porażkę i nie dostały się nawet do II tury wyborów.

Obecnie tylko jedno stanowisko zastępcy prezydenta Olsztyna sprawuje kobieta. Chodzi o Halinę Zaborowską-Boruch. Pozostali dawaj wiceprezydenci to mężczyźni. Także sekretarz miasta jest mężczyzną.

Dodajmy, że najbliższymi doradcami prezydenta Piotra Grzymowicza także są mężczyźni. Oczywiście wyjątek stanowi jego małżonka, ale ona nie jest pracownicą urzędu miasta.

Nieco sytuację poprawia fakt, że przewodniczącą rady miasta jest kobieta - Halina Ciunel z PO. Stało się to zresztą po zażartej walce, w której to właśnie za sprawą pań z PO z funkcją to musiał się pożegnać Jan Tandyrak.

Urząd marszałkowski prezentuje się lepiej jeśli chodzi o parytety. Przynajmniej statystycznie. Z pięciu osób w zarządzie województwa dwie to kobiety: Wioletta Śląska-Zyśk, w której kompetencjach jest m.in. kultura, oświata i polityka społeczna oraz Sylwia Jaskulska zajmująca się m.in. polityką dotyczącą ochrony środowiska, rolnictwa i informatyzacji. Nie zmienia to faktu, że marszałkiem i tak jest mężczyzna.

W urzędzie wojewódzkim rządzą sami panowie. Wojewoda, wicewojewoda, a także dyrektor generalny, to mężczyźni. Panie mają tu dużo mniej do powiedzenia. Najwyżej stojącą w tych strukturach kobietą jest dyrektor biura wojewody Agnieszka Warakomska-Poczobut oraz rzeczniczka wojewody Bożenna Ulewicz, której wpływy polityczne są większe niż wynikałoby to ze stanowiska. Gwoli sprawiedliwości dodajmy, że jedyna kobieta-wojewoda na Warmii i Mazurach była przedstawicielką PiS-u. To Anna Szyszka, która pełniła tę funkcję w latach 2006-2007.

Źle stoją sprawy równouprawnienia w dziedzinie, która wydawałoby się powinna być awangardzie. Chodzi o politykę. Na czele wszystkich największych ugrupowań w Olsztynie stoją mężczyźni. W PiS w okręgu olsztyńskim rządzi Jerzy Szmit, a w samym Olsztynie Dariusz Rudnik. Iwona Arent straciła sporo wpływów m.in. po tym, kiedy wyszły na jaw jej powiązania z osobami z Helpera.

W PO także rządzą mężczyźni: Jacek Protas trzęsie strukturami wojewódzkimi, Marcin Kuchciński stoi na czele miejskiej PO, a na dodatek partia ta działa dość zachowawczo i że jej przedstawiciele w zarządzie województwa, czy też wiceprezydenci Olsztyna to także mężczyźni.

W Nowoczesnej szefem jest Mirosław Pampuch, który zresztą zdążył podpaść niektórym paniom, bo głosował nie po ich myśli w sprawie złożonego do Sejmu projektu obywatelskiego komitetu Ratujmy Kobiety.

Nawet, wydawałoby się w postępowej SLD, na czele struktur w Olsztynie i województwie stoją panowie. W olsztyńskim okręgu partii Razem na trzy osoby zarządu, dwoje to panowie.

PSL to partia chłopska i rządzą w niej mężczyźni. Paradoksalnie tutaj kobiety mają jednak najwięcej do powiedzenia. Np Urszula Pasławska zasiada we władzach krajowych tej partii. Kobiety z PSL są także w zarządzie województwa, olsztyńskim starostą jest natomiast Małgorzata Chyziak - również PSL.

O tym, że partie wcale nie są przychylne paniom, może świadczyć fakt, że najsilniejsza kobieca osobowość polityczna w Olsztynie, czyli Lidia Staroń działa jako polityk niezależny.

Służby mundurowe nie odżegnują się od kobiet, ale okazuje się, że wcale nie mają one drogi usłanej różami. Wręcz przeciwnie, a świadczą o tym fakty. Np. w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Olsztynie zarówno komendant jak i jego trzech zastępców to mężczyźni. Komenda Miejska Policji i tutaj także u sterów są panowie: komendant i jego dwóch zastępców. To samo w innym dużym mieście województwa w Elblągu. Z nadzieją sprawdzaliśmy inne komendy powiatowe w województwie. Efekt jest porażający: W żadnej z 19 komend powiatowych nie ma komendanta-kobiety! Mało tego, choć w niektórych komendach jest czasem kilku zastępców, to pań wśród nich także nie znajdziemy. Najwyższe stanowiska do których dopuszcza się kobiety to naczelnik wydziału.

Odrobinę lepiej jest w straży miejskiej w Olsztynie. Choć jej komendant to także mężczyzna, ale zastępca to Urszula Kania.

Także u strażaków nie ma żadnej kobiety na czele żadnej z komend powiatowych. Można zatem zaryzykować twierdzenie, że służby mundurowe nie tolerują kobiet na wysokich stanowiskach. Jeśli już to najczęściej widzimy je w roli rzeczników prasowych, gdzie muszą niekiedy tłumaczyć się za swoich przełożonych...

Tę prowokacyjną tezę stawiamy po sprawdzeniu sytuacji w Olsztynie. Spółki miejskie to teren niemal zarezerwowany dla mężczyzn. Niektórzy ich prezesi piastują swoje stanowiska wręcz od niepamiętnych czasów. Wystarczy wymienić Mieczysława Królaka z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, czy Wiesława Pancera z Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji.

Na czele tylko jednej z dziewięciu spółek miejskich w Olsztynie stoi kobieta. Wyjątkiem od reguły jest szefowa Zakładu Budynków Komunalnych I Marzena Fesnak.

Zupełnie inaczej ma się sprawa z jednostkami budżetowymi, wśród których jest m.in. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, schronisko dla zwierząt, liczne szkoły i przedszkola. Tutaj pań nie brakuje i są one nawet w przewadze...

Przewrotnie zacznijmy od instytucji kultury, na czele których stoją kobiety. Lista będzie niestety krótka:

W Biurze Wystaw Artystycznych stanowisko dyrektora od przeszło trzydziestu lat piastują kobiety. Aktualnie dyrektorką instytucji jest Małgorzata Bojarska-Waszczuk. Jej poprzedniczką była Małgorzata Jackiewicz-Garniec. Najdłużej funkcję dyrektorską pełniła Krystyna Rutkowska. Na stanowisku była aż 27 lat, od 1983 roku do 2010. To swoisty rekord. Przed Rutkowską od początków BWA, czyli 1958 roku, stanowisko dyrektorskie piastowali mężczyźni.

Pałac Młodzieży im Orląt Lwowskich to także placówka miejska i również kierowana przez kobietę -  jest to Iwona Łazicka-Pawlak. Wcześniej dyrektorem Pałacu był mężczyzna.

No i to by było na tyle. Jak wygląda sytuacja pań w innych placówkach?

Teatrem im. Stefana Jaracza od niemalże piętnastu lat kieruje filmowiec, Janusz Kijowski, jego zastępczynią jest jednak kobieta - Beata Ochmańska. Niektórzy przypisują jej rolę "szarej eminencji" i twierdzą, że niekiedy ma ona więcej do powiedzenia niż sam dyrektor. Jak dotąd jedyną kobietą zarządzającą "Jaraczem" była Zofia Modrzewska. W latach 50.

Dyrektorem Miejskiego Ośrodka Kultury w październiku 2017 roku jego został Mariusz Sieniewicz. Zastąpił on Agnieszkę Kołodyńską, która zaledwie po dwóch latach pełnienia funkcji została odwołana ze stanowiska przez prezydenta miasta. Miało to związek z oskarżeniami o mobbing.

Teatrem Lalek od 2015 roku kieruje Andrzej Bartnikowski. Stworzył on stanowisko zastępcy, którym została Anna Ratkowska.

W Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych niepodzielnie panują mężczyźni. W tej urokliwie zlokalizowanej instytucji kultury urzędujący na stanowisku dyrektorskim od 14 lat, Krzysztof Stachowski, ma aż dwóch zastępców - Jarosława Kowalskiego (byłego prezesa TVP) i Marcina Kapłona. Jeżeli spojrzymy na kierowników poszczególnych działów to także zobaczymy samych mężczyzn. Główną księgową jest za to kobieta.

Muzeum Warmii i Mazur od czerwca ubiegłego roku dyrektoruje Piotr Żuchowski. Otoczył się on jednak kobietami: na swoich zastępców, ds. administracyjnych i ds. muzealnych, mianował odpowiednio: Bożenę Dąbrowską oraz Kingę Raińską.

Muzeum Warmii i Mazur jest placówką posiadającą swoje oddziały zamiejscowe. Łącznie jest ich siedem, a w pięciu z nich kierownikami są kobiety.

Wojewódzką Biblioteką Publiczna od 2004 roku kieruje Andrzej Marcinkiewicz. Jest inicjatorem Galerii Starego Ratusza. Zastępczynią Marcinkiewicza jest Renata Pietrulewicz.

W Miejskiej Bibliotece Publicznej także bez zaskoczenia. Dyrektorem jest mężczyzna - Krzysztof Dąbkowski. Za to zdecydowaną większością filii bibliotek miejskich kierują kobiety.

Od lat dyrektorem Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego jest mężczyzna.

Dyrektorem naczelnym i artystycznym w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej jest Piotr Sułkowski. Jego zastępcą również jest mężczyzna.

Temida, czyli bogini sprawiedliwości, jest kobietą i to się chyba sprawdza. Jak zatem wygląda sytuacja kobiet pracujących w wymiarze sprawiedliwości?

Dość mocno sfeminizowaną dziedziną okazuje się sądownictwo. Nie tylko wiele kobiet jest sędziami, ale także pełnią one ważne stanowiska. Np. prezesem Sądu Okręgowego w Olsztynie jest Danuta Hryniewicz. Jednak także na stanowiskach prezesów sądów rejonowych w naszym województwie znajdziemy kobiety.

Zupełnie inaczej sprawy mają się w prokuraturze. Tutaj niepodzielnie królują mężczyźni. Niejako na pocieszenie dla zwolenników udziału pierwiastka żeńskiego zastępcą prokuratora okręgowego w Olsztynie jest kobieta Aneta Molga. Jednak wszyscy prokuratorzy rejonowi to mężczyźni, a wśród ich zastępców kobieta to także rzadkość...

Jest taka branża w której kobiety rządzą dość niepodzielnie, a niektóre z nich od bardzo wielu lat. Chodzi o kierowanie szpitalami. Dość powiedzieć, że dyrektorem Szpitala Dzieciecego jest Krystyna Piskorz-Ogórek, Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego - Irena Kierzkowska, Szpitala Miejskiego - Joanna Szymankiewicz Czużdaniuk, Szpitala MSWiA  Krystyna Futyma, a Szpitala Pulmonologicznego w Olsztynie - Irena Petryna.

Wyjątki? Szpital Uniwersytecki (co w przypadku zdominowanego przez mężczyzn UWM zaskoczeniem chyba nie jest) oraz Wojewódzki Zespół Lecznictwa Psychiatrycznego.

Sprawdziliśmy także inne urzędy i instytucje działające w Olsztynie. Jak to wygląda?

Urząd Statystyczny - na czele stoi mężczyzna, podobnie w ZUS i KRUS, Izbie Administracji Skarbowej w Olsztynie, Sanepidzie, także dyrektorami są mężczyźni. To samo w instytucie Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie. Męska wyliczanka trwa dalej: dyrektor TVP Olsztyn, prezes radia Olsztyn, Wojewódzki Konserwator Zabytków, szef oddziału NFZ, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Wojewódzkiej Inspekcji Transportu Drogowego... Dorzućmy do tego informację, że prezesami trzech największych spółdzielni mieszkaniowych w Olsztynie są mężczyźni. To naprawdę długa wyliczanka.

Na szczęście znaleźliśmy też kobiety na czele ważnych instytucji. Naczelnikiem Urzędu Skarbowego w Olsztynie jest Izabela Barczak Także wszyscy zastępcy to kobiety. Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Inspektor Ochrony to Joanna Kazanowska. Środowiska. Kobieta - Elżbieta Załuska - jest też dyrektorem warmińsko-mazurskiego oddziału Przewozów Regionalnych.

Nie da się jednak ukryć, że zdecydowanie częściej dyrektorami i prezesami zostają mężczyźni niż kobiety...