Nie tylko dworzec. Konflikty, które rozpalały olsztynian

Zgoda panowała tylko co do jednego: ulica Partyzantów wymaga modernizacji. O ile jednak sprawa remontu była oczywista, to kontrowersje dotyczyły konkretnych rozwiązań. Olsztyńscy drogowcy pierwotnie forsowali wersję remontu polegającą na powiększeniu liczby pasów do czterech. W pierwotnych koncepcjach miały być one dodatkowo rozdzielone betonowym pasem na środku jezdni. Takie projekty były prezentowane już w 2010 roku.

Kwestia szerokości ulicy wywołała spór między mieszkańcami a urzędnikami. Ci pierwsi woleli, by pasy w sumie były trzy, a buspas powstał tylko przed skrzyżowaniami. Urzędnicy chcieli ulicy jeszcze szerszej. Konieczny był kompromis.

Potem ratusz złagodził stanowisko ograniczając się do czterech pasów ruchu (w tym dwóch buspasów) - są one jednak węższe niż 3,5 metra i nie ma wyspy po środku jezdni. Jednak i tutaj nie udało się np. uniknąć wycinki drzew. Powstanie za to postulowany przez społeczników tzw. park kieszonkowy.

Jedni uznają takie rozwiązanie za rozsądny kompromis, inni za dyktat ratusza.

Skoro przy ul. Partyzantów jesteśmy. Budynek Star-Touristu nie grzeszył urodą, a w tle przewijała się sprawa konfliktu właściciela biura podróży z prezydentem Czesławem Małkowskim. Nawet po wyburzeniu konflit się nie zakończył. Andrzej Starkiewicz, właściciel biura podróży Star-Turist zakwestionował bowiem działania ratusza. Ostatecznie jednak Prokuratura Okręgowa w Radomiu uznała, że urzędnicy ratusza decydując o wyburzeniu biurowca, nie przekroczyli uprawnień.

- To nie było wyburzenie ani rozbiórka. To było odzyskanie własności miasta, jaką jest pas drogowy, który był od paru lat bezprawnie zajmowany - mówił zaraz po wyburzeniu w czerwcu 2006 Czesław Małkowski. - Prezydent zapowiedział, też że do końca roku ul. Partyzantów zostanie połączona z ul. Dąbrowszczaków. Jak wiadomo nic z tego nie wyszło.

To jedna z najbardziej kontrowersyjnych spraw. Poszło o odsłoniętą przy okazji przebudowy ul. Artyleryjskiej i Wojska Polskiego historyczną komorę służącą do przepompowywania ścieków. W obronie jej stanął pasjonat historii, Rafał Bętkowski. Wykazał, że jest to cenny obiekt, a konserwator zabytków wpisał go do rejestru jako zabytek techniki.

Na skutek tych działań urzędnicy musieli zmienić nieco przebieg i projekt ulicy oraz zabezpieczyć obiekt. Kosztowało to kilkaset tys. złotych.

Dzięki temu komora została ocalona, jednak nie wszystkim to się spodobało. Były dyrektor promocji mówił z przekąsem, że nie jest to obiekt rangi piramid i warto skupić się na innych atrakcjach. Do dzisiaj niektórzy urzędnicy wspominają sprawę z niesmakiem.

Komora istnieje, ale trudno tutaj mówić o w pełni szczęśliwym zakończeniu. Instalacja została dość nieszczęśliwie wyeksponowana, a do jej wnętrza brak dostępu. Nie ma też pomysłu, w jaki sposób wykorzystać ten obiekt w promocji miasta i jak go udostępniać zainteresowanym.

Dla niektórych przebieg linii tramwajowej to kwestia komunikacji, dla innych rewitalizacji i kształtowania charakteru miasta. Był to pierwszy spór z urzędnikami, w którym zaistniało Forum Rozwoju Olsztyna. Przypomnijmy, że społecznicy (oni sami nie lubią tego określenia), zaproponowali, żeby tramwaj jechał ul. Partyzantów, Dąbrowszczaków, Piłsudskiego, 11 Listopada, Starym Miastem i dalej do Kortowa, a stamtąd śladem trasy NDP do Jarot. Potem, kiedy zasadniczy szkielet trasy był już wybrany, aktywiści przekonywali do puszczenia tramwaju ulicą Wilczyńskiego.

Z perspektywy czasu widać, że niektóre z tych postulatów były bardziej, inne mniej realistyczne. Torowiska przez Stare Miasto byłby raczej niewykonalne, choćby ze względu na odkrytą potem rondellę. Z kolei wielu ekspertów zajmujących się komunikacją, do dzisiaj ubolewa, że tramwaju nie udało się wprowadzić na Wilczyńskiego. Dzisiaj mielibyśmy "z głowy" problem zamknięcia pętli łączącej Jaroty i Nagórki.

Kto jeszcze pamięta, że latarnie przed ratuszem do czerwoności rozgrzewały społeczność Olsztyna na początku 2011 roku? Najpierw krytykowany był projekt placu autorstwa zmarłego przed kilku laty Andrzeja Dezora.

Świadkami prawdziwego seansu nienawiści staliśmy się jednak wtedy, kiedy latarnie zostały zapalone po raz pierwszy. Z miejsca zostały ochrzczone jako sterczące "ratuszowe pały". Krytykowano ich formę i fakt, że ...raziły w oczy.

Urzędnicy gęsto się tłumaczyli. Część z latarni została usunięta, a plac zyskał nieco akcentów związanych z zielenią. Ratusz obiecywał nawet wymianę oświetlenia na bardziej gustowne. Ostatecznie do tego nie doszło.

Zaznaczmy - by oddać sprawiedliwość nieżyjącemu autorowi projektu - że pierwotnie latarnie miały być zamontowane pod różnymi kątami w stosunku do powierzchni, nadając kompozycji nieco swobody i artystycznego szaleństwa. Ostatecznie ówczesny dyrektor wydziału planowania przeforsował koncepcję ustawienia lamp do pionu. Efekt już znamy.

Dzisiaj miejsce to wywołuje mniej emocji, choć do pięknych nie należy. Zaznaczmy, że podobne konflikty i wątpliwości miały miejsce przy okazji projektowania innych placów: Konsulatu, Jedności Słowiańskiej oraz Solidarności...

To jeden z najdłużej ciągnących się sporów. Monumentalny pomnik powstał ku chwale Armii Radzieckiej, jednak jego forma - niedomkniętego łuku triumfalnego - jest przez niektórych odczytywana jako dowód dystansu Xawerego Dunikowskiego do narzuconej tematyki, a nawet oznaka dyskretnej kpiny z "wyzwolicieli".

Politycy prawicy od dawna postulują rozbiórkę pomnika, albo przeniesienie go na wojskowy cmentarz. Ostatnio działacze patriotyczni pomalowali - i to dwukrotnie - czerwoną farbą sierp i młot wyryty w granicie. Tłumaczyli, że w ten sposób chcą przypomnieć jak niechlubną sprawę propaguje stojący w centrum Olsztyna monument.

Obecnie część działaczy związanych z PiS liczy, że w miejscu tym stanie pomnik Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. Władze miasta sprzeciwiają się jednak takiemu rozwiązaniu, a dzieło Dunikowskiego chronione jest wpisem do rejestru zabytków. Na razie przeciwnicy "szubienic" chcą chyba przeczekać do następnych wyborów samorządowych. Liczą, że po nich będą mieli więcej do powiedzenia.

Oto kolejne miejsce w mieście, gdzie dało się odczuć konflikt między urzędnikami i społecznikami. Także tutaj poszło o poszerzanie arterii. Rozpoczęcie tej budowy poprzedziła długa dyskusja na temat kształtu tej modernizacji ulicy. Mieszkańcy stawiali pytania, czy aż tak duża ingerencja jest tutaj potrzebna. Najwięcej wątpliwości dotyczyło wycinki zieleni, która musiała ustąpić miejsca dodatkowym pasom ruchu. Żeby poszerzyć ulicę, konieczne też było wyburzenie dwóch kamienic, a także przesunięcie ceglanego ogrodzenia jednostki wojskowej. Swój sprzeciw wyrażał Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Forum Rozwoju Olsztyna.

Ostatecznie to urzędnicy postawili na swoim. Na al. Armii Krajowej powstał lewoskręt i prawoskręt, zaś na Obrońców Tobruku prawoskręt, przez całe skrzyżowanie przebiega też buspas. To brakujący element ułatwień dla komunikacji miejskiej wzdłuż al. Warszawskiej. Przekonywali, ze straty w zieleni zostały ograniczone do minimum. W czasie przebudowy posadzonych zostało w sumie 120 drzew oraz 4,6 tys. krzewów. Cześć z nich posadowiono w donicach. Podczas prac zostało usuniętych 160 drzew i 452 krzewy.

Dzisiaj o konflikcie pamiętają tylko nieliczni, a mieszkańcy chyba przyzwyczaili się do nowego skrzyżowania i jego wyglądu. Pytanie tylko, czy miasto zmieniło się tutaj na lepsze?

Lotnisko budzi skrajne emocje. Jedni nie wyobrażają sobie Olsztyna bez Aeroklubu, inni chcieliby podciąć mu skrzydła. Świadkami sporów na ten temat byliśmy już wtedy, kiedy planowano budowę asfaltowego pasa. Droga startowa ostatecznie została wybudowana, a teraz spór dotyczy wycinki drzew na jej przedłużeniu. Władze lotniska próbowały zmusić gminę do wycinki angażując Urząd Lotnictwa Cywilnego. Gmina odwołała się jednak do sądu, a ten przyznał jej rację.

To zapewne jeszcze nie koniec sporów dotyczących lotniska. Ciągle słyszymy głosy tych, którzy chcą je rozwijać i osób, które wolałby, żeby zakończyło działalność. Przypomnijmy, że niedawno spore zamieszanie wywołał jeden z radnych proponujący dyskusję na temat budowy w miejsce lotniska nowego osiedla mieszkaniowego...

To historia z happy endem. Wydawało się, że jest to budowla skazana na zagładę. Wiceprezydent Tomasz Głażewski dążył nawet swego czasu do rozbiórki obiektu. Organizacje społeczne: Forum Rozwoju Olsztyna, Sadyba i Święta Warmia apelowały, z powodzeniem, jak się okazało, o jej ocalenie. Działacze wskazywali także jej przeznaczenie, czyli stworzenie nowej placówki, czyli Muzeum Nowoczesności. O takiej potrzebie pisaliśmy także wiele razy na łamach "Gazety Wyborczej Olsztyn".

Ostatecznie dzieje Tartaku Raphaelsohnów okazały się opowieścią ze szczęśliwym zakończeniem. Funkcjonujące tutaj Muzeum Nowoczesności pokazuje, że z konfliktów mogą się narodzić rzeczy naprawdę wspaniałe i ważne.

Tutaj konflikt dotyczył zarówno samej ścieżki jak i związanej z nim kładki. Przypomnijmy, że pierwsze plany zakładały potężne wycinki, polbrukową nawierzchnię oraz betonową kładkę. Mieszkańcy Olsztyna stanęli jednak w obronie klimatu tego miejsca. Ostatecznie w znacznej części udało się go ocalić i jest to jedno z najpiękniejszych w naszym mieście miejsc wypoczynku i rekreacji. Nowy most, choć w zasadniczej części betonowy, jest jednak obudowany drewnem. Także wzdłuż ścieżki udało się uchronić wiele drzew. Nawierzchnia jest elegancka, a na odcinku leśnym naturalna.

To kolejny przykład na to, że konflikty nie zawsze prowadzą do złego.

Przy okazji budowy ul. Artyleryjskiej wyremontowane zostało i przedłużone przejście podziemne między peronami i ulicami Artyleryjską oraz Konopnickiej. Byliśmy też świadkami emocjonującej batalii o zachowanie i remont starych wiat nad zejściami peronowymi. Choć estetycznie dużo ciekawsze od współczesnych, zostały przeznaczone do wymiany, bo nie były chronione jako zabytki. Dopiero szybka reakcja "Wyborczej Olsztyn" i architektów z olsztyńskiego SARP-u uchroniła je przed rozbiórką. Najpierw, w 2010 roku, zostały wpisane do rejestru zabytków, a wkrótce potem poddane renowacji. Jest to obecnie jeden z nielicznych historycznych elementów pozostawionych przez kolejarzy w tym miejscu.

Trudno niestety powiedzieć, by nowa architektura dworca wzięła pod uwagę te zabytki. Projektowanie Dworca Zachodniego to także historia konfliktu z PKP i próby zmuszenia kolejarzy do wprowadzenia dobrej architektury. Kolejarze postawili na swoim, a efekt niech każdy oceni już sam.

Pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej budzie dyskusje i to na kilku płaszczyznach. Najpierw poszło o lokalizację pomnika. Początkowo miało być to rondo Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. To spotkało się z niechęcią, bo budowa kilkunastometrowego monumentu praktycznie zamykałaby drogę do ewentualnej modernizacji i budowy wielopoziomowego skrzyżowania w tym miejscu. Wtedy pojawiła się koncepcja lokalizacji pomnika na pl. Xawerego Dunikowskiego. Tutaj jednak stoją już "szubienice", których przeniesieniu sprzeciwia się wielu mieszkańców.

Pomnik smoleński wywołuje też skrajne reakcje jeśli chodzi o estetykę. Pierwsza wersja, wyłoniona w konkursie, spotkała się z dużą krytyką. Druga wersja, autorstwa Andrzeja Pityńskiego nie może z kolei doczekać się akceptowanej przez wszystkich lokalizacji.

Pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej budzie dyskusje i to na kilku płaszczyznach. Najpierw poszło o lokalizację pomnika. Początkowo miało być to rondo Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. To spotkało się z niechęcią, bo budowa kilkunastometrowego monumentu praktycznie zamykałaby drogę do ewentualnej modernizacji i budowy wielopoziomowego skrzyżowania w tym miejscu. Wtedy pojawiła się koncepcja lokalizacji pomnika na pl. Xawerego Dunikowskiego. Tutaj jednak stoją już "szubienice", których przeniesieniu sprzeciwia się wielu mieszkańców.

Pomnik smoleński wywołuje też skrajne reakcje jeśli chodzi o estetykę. Pierwsza wersja, wyłoniona w konkursie, spotkała się z dużą krytyką. Druga wersja, autorstwa Andrzeja Pityńskiego nie może z kolei doczekać się akceptowanej przez wszystkich lokalizacji.