10 pomysłów na (nietypowe) wycieczki po Olsztynie

Hans Kloss, to obecnie jedna z najsłynniejszych postaci polskiej pop kultury. Agent J-23 jest bohaterem komiksów i kultowego serialu "Stawka większa niż życie", którego wiele scen kręcono w Olsztynie. Ekipa filmowców dotarła tu w lipcu 1967 roku. W serialu można zobaczyć m.in.: areszt śledczy (al. Piłsudskiego, naprzeciwko Aura Centrum) udający radzieckie więzienie w pierwszym odcinku czy budynek Urzędu Marszałkowskiego (al. Piłsudskiego, też w pobliżu Aury), który z kolei w "Podwójnym nelsonie" był niemieckim ministerstwem. W odsłonie 15. pt. "Oblężenie" Olsztyn odgrywał rolę miasta Tolberg, do którego zbliżali się Rosjanie. W rejonie ul. Okopowej sfilmowano scenę, w której Kloss udaje się do kryjówki swojego łącznika i radiotelegrafisty. Na taśmie jest również zamek. Filmowcy przerobili go na punkt dowodzenia obroną miasta. Na koniec przypomnijmy część 17., pt. "Spotkanie", gdzie występuje słynny zaułek, przy którym wisi obecnie tablica pamiątkowa (ul. Kołłątaja 17/21).

Fot. Przemyslaw Skrzydlo / AG

Tam polscy żołnierze zamierzali rozstrzelać Klossa.

Gdzie warto zajrzeć? - Wieczorami jestem częstym gościem w Mchu, pubie, do którego drogę również nie łatwo znaleźć, ale kto raz tam trafi, będzie wracał - zdradza Urszula Witkowska, blogerka i recenzentka magazynu "Książki", która prowadzi w Olsztynie Galerię Sztuki Scena X. - Przy ul. Prostej 38 [na Starym Mieście], na antresoli Izby Rzemiosł można odetchnąć, zwolnić i stać się częścią niezwykłej konstelacji z MikroElementów Chaosu.

Niedaleko (ul. Piastowska 4a) oldschoolowy klimat zapewnia gościom Vinyl. Barmanki puszczają piosenki z winylowych, oczywiście, płyt, a ściany pokrywają okładki słynnych albumów sprzed lat. Pub był klubem festiwalowym Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego "Demoludy".

I jeszcze jedno miejsce, tuż przy Starym Mieście, czyli Sarmata (ul. Skłodowskiej-Curie 28). Ściany tego dość mrocznego lokalu pokrywają malunki porywczych szlachciców, którzy nie stronili onegdaj od zabawy. - Pierwsze wrażenie może być nienajlepsze, ale jak już usiądziesz, to nie chcesz wyjść. No i świetne koncerty, polecam - pisała Elisa na Fb.

Każde chyba duże miasto ma swoją klimatyczną dzielnicę, które cieszy się (czasami złą) sławą. W Olsztynie jest nią Zatorze. Pisarz Mariusz Sieniewicz, który się tam wychował, podkreśla wyczuwalny klimat lat 60. ub. w., przypominający warszawską Pragę, który może urzec każdego. Aby dotrzeć do tej części miasta wystarczy z centrum udać się ul. 1 Maja (koło Teatru im. S. Jaracza) i przejść tunelem pod torami. Jak nietrudno zgadnąć, osiedle powstało po wybudowaniu pod koniec XIX wieku linii kolejowej w Olsztynie.

Głodni mogą od razu zajść do bodaj jedynego w mieście baru mlecznego Rodzynek (al. Wojska Polskiego 83). Potem warto zajrzeć na targowisko Zatorzanka, obejrzeć położone w sąsiedztwie ulice dawnych robotniczych domów mieszkalnych z czerwonej cegły. Na Zatorzu w początkach XX wieku wzniesiono piękne kościoły: neoromański pw. św. Józefa czy neobarokowy Franciszkanów. To na Zatorzu są najpiękniejsze, stare cmentarze Olsztyna: św. Jakuba i św. Józefa.

ROBERT ROBASZEWSKI

To na Zatorzu wreszcie jest historyczny park Jakubowo, jedno z ulubionych miejsc spacerowych olsztynian.

W historycznym tartaku (ul. Knosały), który przylega do parku Centralnego, widocznemu z daleka dzięki przywróconemu mu w trakcie rewitalizacji, wysokiemu kominowi, jest dziś Muzeum Nowoczesności. Stanowi on jedyny zachowany relikt dawnej "dzielnicy przemysłowej" Olsztyna z czasów dynamicznego rozwoju miasta w drugiej połowie XIX i początku XX wieku. Obecnie można tam poznać kilkadziesiąt zagadnień związanych z rozwojem cywilizacyjnym Olsztyna i regionu. Przemieszczając się po dawnych tartacznych halach, można się dowiedzieć m.in., jak wykorzystywano liczne wynalazki i odkrycia, jak produkowano, podróżowano, komunikowano się i wznoszono domy w przeszłości. Ale także, jak wyglądali dawni olsztynianie, jak mieszkali i jak odpoczywali.

Wychodząc z budynku zachęcamy, by wybrać się na spacer po parku Centralnym nad Łyną. Na blisko 13 hektarach są nie tylko tereny zielone, ale także przystań kajakowa, altany, ścieżki piesze i rowerowe czy plac zabaw, a także efektowna fontanna z kulami symbolizującymi planety Układu Słonecznego.

ROBERT ROBASZEWSKI

Miłośnicy stolicy Warmii i Mazur spierają się, ile dokładnie jest w Olsztynie jezior, ale z pewnością 14 (!) z nich przekracza 1 ha powierzchni. Łącznie wszystkie akweny zajmują 725 ha, co równa się 8 proc. powierzchni miasta. Największym i zarazem najgłębszym olsztyńskim jeziorem jest Ukiel, zwanym przez wielu mieszkańców Krzywym, z racji swojego kształtu. To właśnie nad jego brzegami Agora i władze miasta organizują Olsztyn Green Festival. W pobliżu jest kąpielisko miejskie z nowoczesnym Centrum Rekreacyjno-Sportowym "Ukiel". Są tam m.in. wypożyczalnie sprzętu sportowego - zarówno letniego, jak i zimowego, restauracje, kawiarnie, boiska i całoroczna hala do siatkówki plażowej, gdzie trenuje m.in. reprezentacja Polski.

Spośród licznych olsztyńskich akwenów zwracamy też uwagę na Jezioro Długie, jedno z ulubionych miejsc rekreacyjnych mieszkańców. To tu jest najpiękniejsza w Polsce trasa biegowa w cyklu City Trail. Nad Długim można także spacerować, jeździć rowerem czy ćwiczyć w plenerowej siłowni. A komu mało rekreacji, może udać się do Lasu Miejskiego, największego kompleksu leśnego w Europie w granicach miasta.

PRZEMYSLAW SKRZYDLO

Wracając z Olsztyna warto coś przywieźć, by obdarować jakimś drobiazgiem bliskich. Gdzie można znaleźć coś naprawdę ciekawego? - Kiedy jestem na Starym Mieście, zawsze zaglądam do Antycznych Klimatów [ul. Kołłątaja 5] - wspominała w "Wyborczej" przywołana już raz w tym przewodniku Urszula Witkowska. - To nawet nie sklepik, a schronienie dla opowieści, przytulisko dla rzeczy poszukujących domu. W Antycznych Klimatach dobrze jest chociaż pobyć. Od razu świat ma w sobie więcej magii.

Drugie niezwykłe miejsce, to położona przy Wysokiej Bramie Manufaktura Sztuki, którą prowadzą twórcy ludowi. Tam pamiątki są prawdziwą sztuką. Można nabyć tkactwo dwuosnowowe oparte na starych mazurskich wzorach, ale i drewniane zabawki, czy skarbonki w kształcie Wysokiej Bramy. - To nie są rzeczy anonimowe. Za każdą pracą stoją konkretni ludzie i historie. Nie tylko sprzedajemy, ale także opowiadamy naszym gościom o zastosowanych przez artystów technikach, o tradycji, która stoi za każdym przedmiotem - opowiadali "Wyborczej" właściciele. 

Każdy musi jeść, najlepiej więc, by spróbować czegoś naprawdę dobrego. Wśród lokali, które kultywują lokalną tradycję kulinarną, zasłużoną popularnością cieszą się Cudne Manowce (ul. Chrobrego 4). To zresztą nr 1 na liście tripadvisor.com najlepszych restauracji w Olsztynie, którą układają internauci. W menu m.in. karmuszka, czyli mazurska zupa gulaszowa, dojrzewający ser zagrodowy z Węgajt, dzyndzałki warmińskie wołowe ze skrzeczką czy lemoniada pokrzywowa. A wszystko to można kosztować oglądając zdjęcia dawnego Olsztyna, które zdobią ściany.

Z kolei Casablanca (ul. Zamkowa 5) położona jest bodaj najpiękniej, bo to zabytkowa willa nieopodal Zamku Kapituły Warmińskiej, w parku Podzamcze (nr 2 w zestawieniu tripadvisor.com). A jeśli komuś nie chce się za bardzo oddalać od terenu festiwalowego, ale marzy o relaksie w eleganckiej restauracji, to nad samym jez. Ukiel są Przystań oraz Tiffi.

Warto pamiętać jeszcze o kameralnych lokalach z pysznym jedzeniem i miłą obsługą, jak Rolki (bar sushi, ul. Mochanckiego 5/1), Parowar (chińskie pierogi, ul. Skłodowskiej-Curie 24) czy Wiśniowy Piec (pizze, ul. Kołobrzeska 3).

Olsztyńskie planetarium (al. Piłsudskiego 38) trudno przegapić spacerując głównym traktem stolicy regionu. Połyskująca srebrzyście kopuła jest bowiem widoczna już z daleka. Obiekt już od ponad czterdziestu lat stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. Jego niewątpliwą atrakcją jest możliwość oglądania filmów w bardzo nowoczesnej technologii fulldome. Obraz obejmujący 360 stopni w połączeniu z dźwiękiem robi ogromne wrażenie na widzach, pozwalając im znaleźć się nie tylko w kosmosie, ale także we wnętrzu komórek czy odległych stronach świata. Przychodząc do planetarium warto zwrócić uwagę na znajdującą się w hallu bliźniaczą kopię Sputnika 1, identyczną z oryginałem, który poleciał 4 października1957 roku w kosmos, jako pierwszy sztuczny satelita Ziemi.

W tym samym gmachu jest BWA, najbardziej prestiżowa galeria sztuki w regionie. Wystawiane tutaj formy wystaw są zróżnicowane, od performance przez instalacje na nowoczesnych, multimedialnych kompozycjach kończąc.

Rzeka Łyna przez kilka stuleci była kręgosłupem Olsztyna. Spełniała funkcje obronne, utrudniając dostęp do zamku. Była także niezwykle ważna z gospodarczego punktu widzenia. Częstym widokiem byli tu flisacy, którzy spławiali nią drewno, aż do Królewca. Z biegiem lat i wraz z rozwojem miasta rzeka zatracała znaczenie. Dziś z powrotem jest doceniana. Krótki spacer wzdłuż jej brzegów proponujemy zacząć przy Browarze Warmia, czyli malowniczo położonej restauracji (ul. Nowowiejskiego 15), gdzie kultywuje się regionalne obyczaje. Stąd też dosłownie dwa kroki na Stare Miasto, do którego warto pójść przez przepiękny, odnowiony park Podzamcze, zachodząc do ławeczki z Kopernikiem przy zamku. To ulubione zdjęciowe miejsce turystów, którzy pocierają nos astronoma na szczęście.

Fot. Przemyslaw Skrzydlo / AG

Jak już będziemy tak blisko olsztyńskiej twierdzy, to zachęcamy, by tam wstąpić i zobaczyć na krużganku wyjątkową pamiątkę po Koperniku, czyli tablicę do obliczania równonocy rysowana jego ręką. Mikołaj Kopernik w Olsztynie pełnił funkcję administratora dóbr kapitulnych i zasłynął miedzy innymi obroną miasta przed Krzyżakami.

Kortowo w roku akademickim tętni życiem studenckim, zaś w wakacje otwiera się na turystów oferując bazę noclegową. Gospodarzem położonego w południowej części Olsztyna (przy drodze wylotowej na Warszawę) miasteczka jest Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Obszar kampusu zajmuje 230 ha. - Historia jego najstarszej części jest tyle ciekawa, co tragiczna - można przeczytać na visit.olsztyn.eu. - Usytuowanie na obrzeżach miasta sprawiło, że w 1886 r. otwarto tu szpital psychiatryczny. Po wkroczeniu do Olsztyna Armii Czerwonej w 1945 r., ci spośród personelu i pacjentów, którym nie udało się uciec, zginęli.

Najstarsze zachowane budynki tej części Kortowa pochodzą z końca XIX w. Wzniesione z czerwonej cegły, odrestaurowane, pozostają pod opieką konserwatora zabytków. Starsza część miasteczka sąsiaduje z Jeziorem Kortowskim przyciągającym urokliwą plażą. Nad akwenem jest stary park, który może się poszczycić ponad setką gatunków drzew, również egzotycznych.

Kortowo słynie także z juwenaliów UWM. Kortowiada w 2014 r. zajęła pierwsze miejsce (ex aequo z Juwenaliami Rzeszowskimi) w konkursie na najlepszą imprezę studencką w kraju. O popularności kampusu niech świadczy też fakt, że pociąg PKP Intercity na trasie Olsztyn - Warszawa nazywa się Kortowo.

ROBERT ROBASZEWSKI