Olsztyńskie kity 2014. Tego powinniśmy się wstydzić

Od lat kolejarze podtrzymują podróżnych na duchu obietnicami remontu dworca Olsztyn Zachodni. Najpierw zaprezentowali jednak na tyle złą koncepcję architektoniczną przebudowanego obiektu, że została przyjęta przez mieszkańców wręcz z oburzeniem. Dlatego na początku 2013 roku PKP ogłosiły kolejny przetarg na projekt i wykonanie modernizacji. Jako termin zakończenia budowy została wskazana połowa 2014 roku. Niestety, współpraca z wybranym wykonawcą tego remontu się nie układała i ich umowa została zerwana. Budynek musiał jeszcze poczekać. I pewnie w niezmienionym stanie by czekał nadal, gdyby nie wizyta w Olsztynie światowej sławy autora horrorów, Anglika Grahama Mastertona, który w dyplomatyczny, ale jednoznacznie złośliwy sposób skrytykował w internecie wygląd olsztyńskiego obiektu. Poszło o szpetne napisy na ścianie budynku. Poskutkowało. Kilka dni po wyjeździe pisarza z Olsztyna napisy zostały zamalowane. Nic wielkiego, a jednak warto, by Olsztyn od czasu do czasu ktoś znany odwiedził i wytknął mankamenty, z którymi borykamy się na co dzień. Szkoda, że kolejarze zdecydowali się na ten krok dopiero po interwencji pisarza, a nie setek pasażerów.

W 2013 roku olsztyński ?okrąglak? dał się poznać całej Polsce, dzięki ?zwycięstwu? w konkursie ?Miastoszpeciciel?, które opisaliśmy na miejscu 10. naszego rankingu. ? Zwycięskie zgłoszenie [?okrąglaka? ? red.] to kumulacja wszystkich problemów związanych z obecnością reklam w mieście, czyli agresywność przekazu, ingerowanie w przestrzeń publiczną, obojętność władz i zatracenie bryły budynku. Olsztyński ?Miastoszpeciciel? razi tym bardziej, że znajduje się w centralnym punkcie miasta, tuż obok ratusza ? brzmiało uzasadnienie werdyktu jury. Wydawało się, że może to ?wyróżnienie? da do myślenia właścicielowi budynku czy politykom, którzy mogliby określić zasady porządku reklamowego w Olsztynie. Właściciel budynku bronił się, że obiekt przejdzie remont i stanie się nową wizytówką centrum miasta. Wciąż czekamy na efekty przebudowy.

Znaną z wielu miast w Polsce akcję promocyjną do Olsztyna postanowiła przenieść Lokalna Organizacja Turystyczna. Cel był jasny: zachęcić olsztynian i turystów, by spędzili długi majowy weekend w stolicy Warmii i Mazur. Od 30 kwietnia do 4 maja w wybranych restauracjach, hotelach, obiektach sportowo-rekreacyjnych i ośrodkach kultury miały obowiązywać niższe o 50 proc. ceny. Do inicjatywy przystąpiło blisko 40 instytucji, firm i lokali. Chociaż inicjatywa spotkała się z dużym entuzjazmem mieszkańców i ewentualnych klientów, po jej zakończeniu nie brakowało negatywnych opinii. Klienci narzekali, że nie wszystkie lokale eksponowały swój udział w przedsięwzięciu, a znalezienie informacji, co oferują za 50 proc., graniczyło z cudem (wielu klientów nie wiedziało nawet, że mogą prosić o upust). W niektórych miejscach oferta ?za pół ceny? nie różniła się od standardowych promocji obowiązujących poza długim weekendem. Dlatego organizatorzy, choć wcześniej planowali przeprowadzić powtórkę akcji pod koniec wakacji albo na początku września, stwierdzili, że najpierw muszą lepiej dopracować zasady. W obecnej formie część przedsiębiorców, zgłaszając akces do akcji, zapewniła sobie darmową reklamę, w zamian niewiele oferując klientom.

To jedna z najbardziej znanych firm w Olsztynie. Jedna z marek, z których olsztynianie mogli być dumni. Firma była kojarzona głównie jako producent lodów Bolero i różnego rodzaju mrożonek. Przez ostatnie lata, mimo dobrze widocznej w kraju kampanii reklamującej sztandarowe produkty Chłodni (w kampanii uczestniczyła Iwona Pavlović), długi firmy rosły. Nie powiodły się próby ułożenia się z wierzycielami, więc trzeba było ogłosić bankructwo. Gdy ostatni raz pisaliśmy o perypetiach olsztyńskiej firmy, pojawiła się nadzieja, że Chłodnia, mimo konieczności zwolnień w zakładzie, nie wstrzyma całkowitej produkcji, bo zgłosił się chętny do kontynuowania części działalności. Dzięki temu do dziś w sklepach wciąż widać charakterystyczne lody w waflach. Dla wielu najlepsze na rynku.

Drugi rok z rzędu Olsztyn zaistniał w konkursie pod nazwą ?Miastoszpeciciel", organizowanym przez stowarzyszenie ?Miasto Moje, a w Nim", promujące zasady ładu i estetyki miejskiej. Pomysłodawcy zachęcają w tym konkursie internautów z całej Polski do wysyłania zdjęć reklam, szyldów i billboardów szczególnie szpecących budynki ich miast. W ten sposób przekonują do troski o własne otoczenie. Chcą pokazać, że chaos reklamowy nie powinien być obojętny mieszkańcom, a przede wszystkim uświadomić właścicielom nośników reklamowych bądź budynków, że od nich zależy wygląd miast. W zeszłym roku w konkursie na najbrzydsze miejsce wykorzystane pod reklamę w Polsce bezkonkurencyjny okazał się olsztyński ?okrąglak? przy pl. Jana Pawła II. W tym roku o palmę pierwszeństwa starała się ?czarna perła", kamienica stojąca tuż koło ratusza. W głosowaniu internautów zdobyła ona ostatecznie trzecie miejsce. Nie takich wyróżnień potrzebuje Olsztyn.

Dyrektor olsztyńskiego Teatru Lalek po proteście kilku widzów zmienił antyklerykalny ? ich zdaniem ? epizod w ?Balladynie". Przedstawienie miało uświetnić obchody 60-lecia powstania teatru. Na początku przedstawienia chwiejnym krokiem na scenę wchodzi postać w koloratce i wypija dwa kieliszki alkoholu. To wywołało sprzeciw. Jeden z widzów w liście do dyrektora Zbigniewa Głowackiego zasugerował, że to atak na księży, a artystom zarzucił, że mają ?fobie na punkcie duchowieństwa". Anonimowy nadawca ostrzegł, że jest osobą czynnie uczestniczącą w życiu kulturalnym Olsztyna, a jego opinia może wpłynąć na to, że inni ludzie przestaną przychodzić do teatru. Dyrektor zapewnił, że spektakl nie ma takiej wymowy, o jakiej napisali widzowie, ale mimo to zdecydował się zmienić kontrowersyjną scenę. Postanowił złagodzić ją tak, aby żaden odbiorca nie mógł już posądzać instytucji o antyklerykalizm. Aktor od tej pory nie miał już chwiejnego kroku i wypijał tylko jeden kieliszek. Dwa lata wcześniej z podobnym sprzeciwem spotkał się olsztyński Teatr im. Jaracza, przy okazji premiery ?Boskiego sporu". Autor plakatu promującego to przedstawienie, znany artysta Andrzej Pągowski, umieścił na nim odwróconą postać Jezusa z rozłożonymi rękami. Oburzyło to olsztyńskie środowiska katolickie. Ich zdaniem praca ta promowała satanizm i obrażała uczucia religijne.

Teoretycznie wszystko przebiegało jak należy. Najlepszy projekt pomnika miał być wybrany w otwartym konkursie architektonicznym, twórcy mieli przysłać nie tylko projekty, ale także makietę pomnika, by komisja mogła lepiej ocenić, jak dzieło ustawione na pl. Ofiar Katastrofy Smoleńskiej koło dworca zachodniego będzie się prezentowało z różnych perspektyw. Organizatorzy konkursu podkreślali, że chodzi im o monument, który będzie odpowiednim hołdem złożonym wszystkim ofiarom rozbitego prezydenckiego samolotu, a przy okazji stanowiło wizytówkę Olsztyna. Mimo to osiągnięty efekt jest zły, a projekt wybrany jako najlepszy, z wielkim krzyżem przeciętym skrzydłem, wywołał liczne dyskusje i sprowokował nieprzychylne komentarze. Ciężka bryła na pewno zdominuje przestrzeń ronda. Duża w tym wina urzędników, którzy wskazali akurat tę lokalizację na pomnik, a na dodatek pozwolili, by stanęła tu konstrukcja wysoka nawet na 12 metrów. Na dodatek budowa pomnika utrudni, a być może zupełnie uniemożliwi, ewentualną przebudowę tego ronda w przyszłości. Wygląda więc na to, że zamiast wspomnianej wizytówki będziemy mieli kolejny problem do rozwiązania.

Choć teren przy ul. Pieniężnego, leżący u stóp katedry, wokół odnowionego budynku dawnych stajni, a obecnie centrum pielgrzymkowego, należy do parafii, to plan zagospodarowania uchwalony przed radnych, nie przewiduje jego grodzenia. A to dlatego, że sąsiaduje z plantami, które w nieodległej przyszłości mają być wokół starówki urządzane, a potem połączone z parkiem Centralnym po drugiej stronie ulicy. Wydawałoby się, że interesy miasta i parafii są zbieżne i obu stronom powinno zależeć na tym, żeby teren dawnej fosy był reprezentacyjną przestrzenią do wypoczynku i spacerów. Nic bardziej mylnego. Staliśmy się świadkami konfliktu między ?panem a plebanem?. Proboszcz parafii św. Jakuba postanowił, że centrum pielgrzymkowe ogrodzi, odtwarzając dawny płot. Tłumaczył, że robi to z myślą o bezpieczeństwie gości. Gdy więc robotnicy na zlecenie parafii zbudowali cokół ogrodzenia, do akcji wkroczyli urzędnicy i ogłosili, że to samowola budowlana. Podmurówkę trzeba było zburzyć. Można się spodziewać, że na tym konflikt się nie skończy, tym bardziej że księża z ambony już nieraz wytykali prezydentowi Olsztyna i urzędnikom, że nie godzą się na postawienie ogrodzenia.

Jest na Zatorzu sklep z ?pachnidłami?, który regularnie odwiedzają młodzi ludzie. Nikt nie ma wątpliwości, czym są te ?pachnidła?. Okoliczni mieszkańcy wzywają więc policję, uczniowie z pobliskich szkół, zmobilizowani przez swoich nauczycieli, organizują marsze protestacyjne, ale nikt nie jest w stanie sklepu zamknąć. ? Kupują saszetki, potem siadają na ławce i bez krępacji zażywają ich zawartość ? opowiada jedna z mieszkanek. Po zmierzchu jest jeszcze gorzej. ? Biorą to do nieprzytomności, a potem załatwiają potrzeby fizjologiczne, śmiecą, wymiotują i nie daj Boże, żeby im ktoś zwrócił uwagę ? dodaje. Pierwsze zgłoszenie zatrucia produktami ze sklepu zostało odnotowane w październiku 2012 r. W ciągu dwóch lat po wspólnych akcjach policji i sanepidu nałożono na niego 12 kar o łącznej wartości około 450 tys. zł. Sklep jednak cały czas działa. Urzędnicy i policja tłumaczą, że przepisy utrudniają im walkę z tym i podobnymi sklepami.

Najpierw powstał pomysł, by budowana właśnie ul. Obiegowa nosiła imię kierowcy rajdowego, olsztynianina Mariana Bublewicza. Na początku roku radni z komisji gospodarki komunalnej wystąpili do prezydenta Olsztyna, by przygotował projekt uchwały nadającej ulicy jego imię. Wtedy jednak rada osiedla Kościuszki zgłosiła swoją propozycję. Oni mieli swojego kandydata na patrona. Był nim prof. Zbigniew Religa, dzięki któremu powstał oddział kardiochirurgii w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Olsztynie, znajdującym się tuż obok powstającej ulicy. Najpierw zaczęła się przepychanka słowna, potem otwarty konflikt, który sprowadził się do dyskusji o to, który patron ma większe zasługi dla miasta. By uniknąć jeszcze większego sporu, władze miasta zdecydowały się na konsultacje społeczne w tej sprawie. W końcu powstało rozwiązanie kompromisowe. Bardzo zaskakujące. Część nowej ulicy ma nosić imię Bublewicza, a pozostała... prof. Stefana Bołoczki, byłego ordynatora Szpitala Wojewódzkiego, który zorganizował w nim oddział chirurgii ortopedyczno-urazowej. W ten sposób ulicy pozbawiony został Religa. Do dziś nie wiadomo, jaki ta sprawa będzie miała finał. Cała dyskusja była jednak bardzo niesmaczna i pokazała, jak niejasne są przepisy o ustanawianiu patronów w mieście.

Urzędnicy, przekonani przez posłankę Lidię Staroń, wydali wyrok na wiele olsztyńskich kamienic, głównie na Zatorzu. Charakterystyczne elementy ich elewacji, zaprojektowane i wykonane przez dawnych mieszkańców, mogą wkrótce przejść do historii. Taki wniosek wyciągnęliśmy, gdy wicewojewoda warmińsko-mazurski ogłosił zmiany w polityce ochrony zabytków w mieście. Zapowiedział przy tej okazji, że mieszkańcy łatwiej dostaną zgodę na remont starych budynków. Zmiana dotknie głównie kamienic, które są w ewidencji zabytków. Taki był finał sporu o ocieplenie jednej z kamienic przy ul. Zientary-Malewskiej. Ludzie długo się o to starali, ale miejska konserwator zabytków na to zgody nie wydawała. Stała na stanowisku, że ocieplenie styropianem według obecnych standardów oznacza zniszczenie indywidualnych cech elewacji kamienic i trzeba szukać innych sposobów na termoizolację cennych budynków. Już dziś widać na Zatorzu, jakie to ocieplanie styropianem przynosi efekty. Na przykład na ul. Żeromskiego. Budynki z widocznymi jeszcze elementami oryginalnych elewacji przeplatają się z kamienicami przykrytymi styropianem, które tych zdobień są już pozbawione. Wyglądają jak bloki na pierwszym lepszym nowym osiedlu. W ten sposób architektura Zatorza i jego klimat przechodzi do historii.

Radni PO i PiS, wsparci przez środowisko części staromiejskich kupców, po raz kolejny zaatakowali projekt ograniczenia ruchu samochodowego na al. Piłsudskiego. Przedsiębiorcy ze Starego Miasta odpowiedzialnych za powstanie tego pomysłu znaleźli... w lobby rowerowym. Tymczasem projekt, który ma być zrealizowany w 2015 r. jest jak marzenie. Na głównej arterii w centrum miasta ? od Wysokiej Bramy do ul. Kościuszki ? będzie więcej miejsca dla pieszych i nowe przejścia przez ulice, będą ułatwienia dla korzystających z autobusów miejskich oraz tramwajów, trasy dla rowerzystów, a także więcej zieleni. Mniej będzie za to miejsca dla samochodów. Zamiast dwóch pasów ruchu w każdym kierunku zostanie tylko po jednym. Radni PO i PiS oraz przedsiębiorcy upierali się, by zostały po dwa pasy dla samochodów. Żeby to żądanie zrealizować, trzeba by zwęzić chodniki do minimum, ustawić kilka nowych sygnalizacji świetlnych na wszystkich przejściach dla pieszych w tym rejonie, zrezygnować z tras dla rowerzystów, a nie wiadomo, co zostałoby też z planów sadzenia dodatkowej zieleni. A wtedy z pomysłu stworzenia reprezentacyjnej ulicy, przyjaznej ludziom, nie zostałoby nic. Ten projekt to nie tylko ukłon w stronę pieszych czy korzystających z komunikacji miejskiej. To także nadzieja na odnowienie olsztyńskiego centrum.

Od stycznia do końca listopada w zderzeniach z samochodami w Olsztynie ucierpiało ponad 60 pieszych. Grudzień, gdy informowaliśmy o kolejnych wypadkach i kolizjach, wpisał się w tę statystykę. W końcu cierpliwość skończyła się już wszystkim ? od zwykłych mieszkańców, przez policjantów, po drogowców, którzy wspólnie lub na własną rękę szukają rozwiązań, by poprawić bezpieczeństwo. Studenci przygotowali petycję w tej sprawie i apelują o postawienie fotoradarów na al. Warszawskiej, w miejscu, gdzie na przejściu zginęła ich koleżanka. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski chce budowy tzw. aktywnych przejść. Policjanci sugerują likwidację niektórych zebr. Wszystkie te pomysły co tydzień dyskutowane są podczas posiedzeń komisji bezpieczeństwa ruchu drogowego. Również akcja ?Wyborczej Olsztyn?, w której zachęcamy do przysyłania informacji o niebezpiecznych przejściach, pokazała, jak istotny to temat. Na zgłoszenia od mieszkańców nie trzeba było długo czekać. Ich opinie przekażemy drogowcom, którzy obiecali odmienić olsztyńskie przejścia. Oby jak najszybciej.

Proces byłego prezydenta Olsztyna zaczął się w 2011 r. Czesław Małkowski odpowiada w nim za molestowanie kilku kobiet, podwładnych, i gwałt na jednej z nich, gdy była już w zaawansowanej ciąży, a także o naruszanie ich praw pracowniczych. W 2014 r. wydawało się, że sprawa jest na finiszu. Wyrok miał zapaść najpierw wczesną wiosną, potem w czerwcu, w końcu we wrześniu. Jednak mijały miesiące, ale tych zapowiedzi nie udało się zrealizować. Wyroku nie ma do dziś. Co więcej ? niektóre z zarzutów, za które Czesław Małkowski jest sądzony, uległy przedawnieniu. Chodzi o molestowanie, za które były prezydent nie usłyszy już wyroku. Przed wyborami prezydenckimi w Olsztynie pisaliśmy, że przeciąganie sprawy ma też związek ze strategią, jaką obrali obrońcy Małkowskiego. Ostatnio składali wnioski, które powodowały konieczność opracowania nowych opinii potrzebnych do przedstawienia w czasie procesu. W rozmowie z ?Wyborczą Olsztyn? zapowiadali też kolejne wnioski o uzupełnienie materiału dowodowego. To wszystko odwleka wyrok o kolejne miesiące. Nie da się ukryć, że właśnie zarzuty dotyczące molestowania urzędniczek i naruszania ich praw pracowniczych ? choć zagrożone mniejszą karą ? były dla obrońców byłego prezydenta twardym orzechem do zgryzienia. Dlatego przedawnienie tych zarzutów może się okazać tak brzemienne w skutki i ważne dla przyszłości, także politycznej, byłego prezydenta.

W kwietniu 2014 r. w świat poszła informacja, że po wakacjach zacznie się budowa centrum handlowego z nowym dworcem Olsztyn Główny oraz centrum przesiadkowym dla komunikacji miejskiej. Taki plan przedstawiła spółka Retail Provider, która jest właścicielem olsztyńskiego PKS i była pomysłodawcą tej inwestycji. Jej przedstawiciel w rozmowie z ?Wyborczą Olsztyn? dodał, że spółka zrobiła praktycznie wszystko, co jest potrzebne, by w tym terminie przystąpić do prac. Z informacji wtedy podanych można było wyciągnąć wniosek, że jedynym hamulcowym w tej sprawie jest PKP, które ma uczestniczyć w inwestycji. Ale gdy takie sugestie padły, dyrektor ds. nieruchomości w PKP SA odbił piłeczkę, zwracając uwagę, że kolejarska spółka potrzebuje do współpracy pewnego partnera, który ma know-how w podobnych przedsięwzięciach. Zapowiadał, że przystąpi do rozmów, dopiero kiedy Retail Provider pozyska takiego partnera. A z tym, jak wynikało, jest problem. Koniec końców budowa po wakacjach się nie zaczęła. Co jeśli współpraca PKP z Retail Provider nie dojdzie do skutku? Kolejarze mają plan B. Przewiduje on, że Olsztyn Główny zostanie wpisany na listę projektów unijnych. W takim przypadku inwestycja polegałaby nie na budowie nowego obiektu z galerią handlową, ale przebudowie i modernizacji istniejącej hali. Choć PKP zaznaczyło, że wolałoby dokończyć projekt wspólnymi siłami z Retail Provider.