Olsztyński dworzec został oddany do użytku 30 grudnia 1971 roku. To był czwartek. I tak jak dla wielu budynek jest obecnie synonimem tandety, tak przez lata był dowodem na to, że Polak potrafi i że Olsztyn jest nowoczesnym miastem. Jego prosty i nieco surowy kształt kojarzył się z lekkością, ale nadawał bryle elegancji.
Architektem prowadzącym zespół projektowy był Zygmunt Kłopocki, a jego koncepcja wygrała wewnętrzny konkurs Biura Projektów Kolejowych w Poznaniu. Konstrukcja budynku została oparta na żelbetowym szkielecie wypełnionym prefabrykatami. Projekt wnętrz wykonało przedsiębiorstwo Pracownie Sztuk Plastycznych w Olsztynie. W środku projektanci zastosowali kamień, lastryko, tynki szlachetne, okładziny ceramiczne oraz drewniane. Do dziś w holu dworca PKS oraz w dworcowej świetlicy ocalały pierwotne zdobione ściany. Szeroko wykorzystali także szkło i aluminium. Dzięki sporej wysokości pomieszczeń udało się osiągnąć efekt przestronności gmachu. Dzięki dużym przeszkleniom hale dworca i poczekalnie były dobrze oświetlone. Szklane witryny wzmacniały też efekt nowoczesności, w nocy podkreślany dodatkowo przez neony. Pasażerowie mieli tam wszystko, co było im potrzebne, w tym bar Wars, kioski ruchu, budki telefoniczne, przechowalnię bagażu.
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Nic więc dziwnego, że latach 70. XX wieku był to najnowocześniejszy obiekt kolejowy w Polsce i pierwszy, który pozwolił połączyć w jednym miejscu dworce PKP i PKS.
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
Fot. Album PKP w Olsztynie
To świadczy o pionierskim wręcz charakterze olsztyńskiego projektu. Do dzisiaj budowa centrów, łączących w jednym miejscu różne rodzaje komunikacji miejskiej i podmiejskiej, okazuje się przecież zadaniem bardzo trudnym, a niekiedy wręcz ponad siły projektantów. Mamy w Polsce tego przykładu. Nie do końca przecież udało się to w mieście, w którym powstawał niegdyś olsztyński projekt, czyli w Poznaniu. Tam pasażerowie narzekają, że nowy dworzec jest niefunkcjonalny i zmusza pasażerów długich spacerów pomiędzy peronami.
Charakterystyczny dla olsztyńskiego kompleksu wieżowiec nad częścią autobusową dworca powstał kilka lat później. Strzelista konstrukcja od początku wyróżniała się pod względem estetyki na plus i stanowiła ważny element krajobrazu architektonicznego dla spoglądających w tę stronę z ulic Partyzantów, Kościuszki i Dworcowej.
Z czasem budynek olsztyńskiego dworca zaczął tracić swój dawny urok i ulegał stopniowej degeneracji. Stało się na początku lat 90. Wraz z nastaniem kapitalizmu obiekt został opanowany przez handlowców i agencje reklamowe. Doklejone na siłę budki handlowe i stoiska nie tylko zajmowały miejsce w obu halach, ale swoją pstrokacizną oszpeciły je. Ich właściciele niezbyt przejmowali się estetyką boksów handlowych, a kolej nie widziała potrzeby, by to ucywilizować. Do nielicznych pozytywów związanych z poprawkami w budynku zaliczyć należy montaż automatycznie otwierających się drzwi i remont toalety dworcowej, z której Olsztyn Główny naprawdę mógł być dumny.
W ostatnich latach Retali Provider, inwestor, który kupił część budynku należącą do PKS, zaczął roztaczać przed olsztynianami wizję nowego dworca. Rozbudowanego, nowoczesnego, z galerią handlową. Na stary dworzec nie było w tej wizji miejsca. Ale przygotowania do inwestycji się przeciągają. Kolejne terminy budowy, podawane przez przedstawicieli inwestora, mijają. - Ciągle trwają rozmowy. Uczestniczą w nich PKP, Retali Provider oraz Trigranit, który jest potencjalnym inwestorem przebudowy obiektu. Ostateczna koncepcja będzie zgodna z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz będzie uwzględniała uwarunkowania wypracowane dla budowy dworca kolejowego - wyjaśnia bardzo enigmatycznie Maciej Bułtowicz z biura prasowego PKP.
Gdy powstawał obecny gmach zburzony został stary dworzec. Mimo to udało się ocalić niektóre ze śladów przeszłości. Zachowały się historyczne balustrady i słupy podtrzymujące dworcowe zadaszenia na peronach. Dawne pokolenie projektantów i budowniczych rozumiało, że warto o to zadbać. Dlatego z taką radością przyjęta została w niektórych środowiskach niedawna zapowiedź kolejarzy. Dali - niewielką, ale jednak - nadzieję, że obecna bryła dworca zostanie ocalona, a obecny dworzec wyremontowany, a nie zburzony.
Dlatego to dobry moment, żeby przyjrzeć się dzisiejszemu dworcowi i ocenić jego wady oraz zalety. Co zatem warto ocalić z dworca, a co należy koniecznie zmienić? Zapraszamy na krótką podróż po gmachu...
ROBERT ROBASZEWSKI
Plac przed dworcem jest chyba tym, co wymaga najszybszej interwencji. Nie dość, że nawierzchnia jest fatalna, a przechodniowi w każdej chwili może osunąć się spod stóp obluzowana płytka chodnikowa, to na dodatek powierzchnia parkingowa dość swobodnie przenika się z tą, przeznaczoną dla pieszych. Brakuje oczywiście ławek, ale zwłaszcza urządzonej zieleni.
Przebudowa jest bardzo potrzebna, ale niekoniecznie według projektów udostępnianych dotychczas przez inwestorów. Jeden z nich zakłada częściową zabudowę placu obiektem usługowym. Trzeba też jeszcze raz przeanalizować odległości od przystanków autobusowych i tramwajowych, by pasażerowie mieli jak najkrótszą i najwygodniejszą drogę z dworca do komunikacji miejskiej i podmiejskiej. Dużą część placu inwestor planuje też przeznaczyć na parkingi. Może się zatem okazać, że tego placu nie będzie prawie wcale. Byłoby szkoda.
ROBERT ROBASZEWSKI
Hol dworca PKP wymaga przede wszystkim wyczyszczenia z przypadkowych budek i stoisk. Obecne nie dość, że są szpetne, to zasłaniają częściowo szklaną witrynę. Ich liczba powinna zostać zredukowana, a lokalizacja zmieniona. Bolączką jest brak poczekalni z prawdziwego zdarzenia. Nie ma jej, bo kolejarze usunęli część ławek, by nie przyciągały bezdomnych, z którymi nie potrafiły sobie poradzić służby odpowiedzialne za porządek. Warto natomiast docenić dzisiejszą liczbę okienek kasowych. Oby po przebudowie nie było ich mniej. Trzeba też pamiętać o przywróceniu czytelnego systemu informacji pasażerskiej. Niektórzy do dzisiaj pamiętają ogromny wiszący nad głowami pasażerów rozkład jazdy.
ROBERT ROBASZEWSKI
Projektujący dzisiejszy dworzec zadbali, by w środku do prac wykończeniowych zostały użyte materiały dobrej jakości. Jest tu kamień i drewno, które pokryte brudem albo reklamami zatraciły dawną elegancję. Jednak na pewno takie materiały lepiej zniosły próbę czasu od regipsu, zwykłej terakoty i styropianowych dodatków. Jeśli więc do remontu dojdzie, to oby z wykorzystaniem materiałów wysokiej klasy.
ROBERT ROBASZEWSKI
Hol dworca PKS jest połączony z holem PKP przejściem. I tak powinno zostać. Obecnie jest ono zwężone w stosunku do oryginału. To skutek przebudowy, gdy wstawiono nowe ściany, aby upchnąć dodatkowe lokale i sklepiki. W efekcie poczekalnia jest ponura, ciemna, klaustrofobiczna. Nędznego obrazu dopełniają latające w środku gołębie, budki i automaty do gier zręcznościowych.
ROBERT ROBASZEWSKI
Zamknięte są za to schody prowadzące na górę, gdzie kiedyś był Wars, a potem sklep z butami.
ROBERT ROBASZEWSKI
Nie ma już dużego rozkładu jazdy, pozbawiona wskazówek tarcza starego zegara straszy w ścianie. Mimo to dostrzec można na ścianach mozaiki i inne elementy dawnego wystroju. Tutaj, podobnie jak w przypadku holu PKP, trzeba się dobrze zastanowić, czy to dworzec czy może jednak tani bazar. Jeśli handel ma tu zostać, to na pewno nie w takim nieuporządkowanym kształcie. Już lepiej dobudować osobną, ale cywilizowaną część handlową na tyłach dworca albo jako jego nowe skrzydło.
ROBERT ROBASZEWSKI
Przejścia podziemne. Kiedyś na skutek niewydolnej kanalizacji były regularnie zalewane przez deszcze. Obecnie poddane retuszowi, a ściany mają nowe tynki. Brakuje tu jednak wind dla niepełnosprawnych i dobrego oświetlenia.
ROBERT ROBASZEWSKI
Jeszcze istotniejszy jest fakt, że przejście nie ma przedłużenia na Zatorze. Sprawę może załatwić dodatkowy wykop lub nowe przejście nadziemne. To ostatnie wydaje się rozwiązaniem tańszym. Budowa przejścia na drugą stronę torów byłaby jedną z najważniejszych nowości. Dobrze, że zarówno PKP, jak i prywatni inwestorzy, zapewniają o chęci jego budowy.
WC. Obecna toaleta jest chyba najjaśniejszym punktem olsztyńskiego dworca i może jej pozazdrościć choćby olsztyńska starówka. Wszystko za sprawą remontu sprzed kilku lat. Dziś nawet najwięksi malkontenci nie powinni narzekać, że na dworcu Olsztyn Główny nie ma porządnej toalety. Owszem, jest, a jej klienci mogą nawet oglądać dzieła sztuki na ścianach.
Zmodernizowany szalet stał się najlepszym dowodem, że nawet stare rzeczy można wyremontować tak, by były całkiem eleganckie. Gdyby w podobnym standardzie odremontować pozostałą część budynku, Olsztyn miałby powody do zadowolenia.
ROBERT ROBASZEWSKI
Perony. Wymagają podwyższenia, tak aby łatwiej do wagonów mogli wchodzić starsi pasażerowie czy ludzie z ograniczeniami ruchowymi. Trzeba też przywrócić na nich dobry system informacji o pociągach. Zachować należy natomiast poniemieckie zadaszenia i ich wsporniki, zadbać żeby nie zniszczono peronowych schronów będących swego rodzaju atrakcją. Niestety, na niektórych wizualizacjach nowego dworca widzimy szklane dachy peronów. Ładnie to wygląda na obrazku, jednak zupełnie nie bierze pod uwagę, że pasażerom dokucza nie tylko deszcz, ale także słońce. Poza tym stada gołębi na pewno szybko zepsułby wymarzony przez architektów efekt. W przypadku peronów na dworcu autobusowym zwrócić należy uwagę na ich liczbę. Na prezentowanych koncepcjach jest ona o wiele mniejsza niż obecnie. Może się zatem okazać, że autobusy nie pomieszczą się na nowym dworcu.
ROBERT ROBASZEWSKI
ROBERT ROBASZEWSKI
Wieżowiec wznoszący się nad dworcem ciągle wygląda atrakcyjnie. Zwłaszcza z dużej odległości. Z bliska widać, że stara aluminiowa stolarka okienna wymaga wymiany, a szyby są brudne. Na dodatek obiekt nie jest funkcjonalny i nie spełnia norm dotyczących choćby bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Dlatego, choć nie będzie to ani łatwe, ani tanie, biurowiec prawdopodobnie będzie musiał być rozebrany.
PRZEMYSŁAW SKRZYDŁO
Na koniec twarz dworca, czyli elewacje. Obecnie odpadające tynki i przyczepiane bez ładu i składu reklamy z daleka świadczą o tym, że brak tutaj dbałości o elementarne zasady estetyki. Tutaj potrzeba po prostu dobrych materiałów i solidnego projektu.
FORUM ROZWOJU OLSZTYNA
FORUM ROZWOJU OLSZTYNA
FORUM ROZWOJU OLSZTYNA
Wizualizacje przygotowane jakiś czas temu przez FRO i pokazujące jak wyglądałby dworzec po odświeżeniu elewacji i usunięciu reklam, znakomicie pokazują potencjał obiektu. Potrzeba tylko więcej szkła i eleganckich materiałów wykończeniowych. Dobrze by się stało, gdyby udało się przywrócić neony.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze