Stare zdjęcia Olsztyna. Opowiada o nich autorka [GALERIA]

Zofia Barankiewicz mieszka w Olsztynie od 1950 r. Od wczesnej młodości pasjonowała się fotografią. Jako nastolatka robiła zdjęcia małoobrazkowym aparatem fotograficznym Retina. Takich aparatów po wojnie było niewiele. Dostała go od chłopaka, który później został... jej mężem.

Uczyła się fotografii od mistrzów tego zawodu, którzy przyjechali po wojnie na Warmię i Mazury. Wtedy rzemiosła fotograficznego można się było nauczyć, terminując w zakładzie fotograficznym. Zdjęcia w atelier robiło się na kliszach szklanych, w sklepach nie było zestawów do wywoływania zdjęć, chemię trzeba było samemu składać według receptury i ważyć na wadze laboratoryjnej. Po trzech latach takiego terminowania pani Zofia została czeladnikiem. Robiła zdjęcia do pierwszych dowodów osobistych, legitymacji i dokumentów, jak również zdjęcia ślubne, chrzty, ale fotografowała też życie codziennego.

Zakładów fotograficznych było wówczas w Olsztynie około dziesięciu. Na ogół były to zakłady spółdzielcze, lecz było też kilka prywatnych, które przetrwały tak długo, jak długo żyli ich właściciele.

Pani Zofia wyszła za mąż za Andrzeja Barankiewicza - człowieka, który również żył fotografią. Wspólna pasja stała się ich pracą. Barankiewicz był kinooperatorem w olsztyńskich kinach, a jego żona, uzupełniając swoje wykształcenie, zaczęła pracować w wojsku jako fotoreporter. Po 10 latach zainteresowała się fotografią medyczną. Zaczęła fotografować w szpitalu dziecięcym w Olsztynie. Tam miała okazję spotkać się z Janem Pawłem II podczas jego pielgrzymki na Warmię i Mazury w 1991 r. Spotkanie to zaowocowało ponad stu zdjęciami z tej wizyty.

Ciekawi ją przede wszystkim najbliższe otoczenie. - Zawsze mam przy sobie aparat - mówi. - Robię zdjęcia budynkom i miejscom, bo za kilkadziesiąt lat wszystko to będzie wyglądało zupełnie inaczej.

Jej zdjęcia od piątku można oglądać w Galerii Fotografii i Videoartu w Klubokawiarni Filmowej Awangarda bis na Targu Rybnym. Wystawę pt. Olsztyn w rocznicę współorganizował Instytut Sztuk Pięknych przy Wydziale Sztuki UWM i Pracownia Fotografii prof. Janusza Połoma. Można je także oglądać w Galerii z Windą, która została niedawno otwarta w nowym budynku na rogu ulic Partyzantów i 1 Maja.

Fotografie, które tam pokazuje mają pokazać, jak stolica regionu wyglądała dawniej, a jak wygląda dzisiaj. Dla starszego pokolenia to okazja do podróży sentymentalnej, a dla młodego - do nieistniejącego już często Olsztyna.

Oto niewielki fragment jej zbioru.

- To zdjęcie powstało w 1958 lub 1959 r. Przedstawia dzieci startujące w zawodach rowerowych na dawnym placu Świerczewskiego. Był to albo dzień dziecka, albo święto pracy, bo właśnie z takich okazji organizowano tego typu atrakcje - opowiada Zofia Barankiewicz.

Czterej pancerni...

- Zdjęcie zrobiłam w 1966 lub 1967 r. Przez centrum Olsztyna czołgiem przejeżdżali aktorzy występujący w serialu "Czterej pancerni i pies". Miała to być reklama tego filmu. Serial był bardzo popularny. Każdy chciał zobaczyć aktorów. Pamiętam, że tego dnia zgromadziły się tłumy mieszkańców. Zablokowano ruch w śródmieściu. Stałam pomiędzy ludźmi i próbowałam zrobić zdjęcie. Nie było to proste. Na pierwszym planie znalazła się głowa kogoś, kto też przyszedł popatrzeć na gwiazdy telewizji.

Nie wiem, czy czołg był oryginalny, ale raczej nie. Prawdopodobnie został wypożyczony skądś i po prostu wypisano na nim numer 102.

Warto zwrócić też uwagę na tło. W oddali znajduje się budynek sądu, który dziś wygląda już zupełnie inaczej, bo został przebudowany po pożarze z 1976 r. Na fotografii widać, jak piękna była to budowla.

Na placu Świerczewskiego

To fotografia zrobiona 1 maja 1959 r. Widać na niej tłum mieszkańców rozchodzący się po uroczystości z okazji święta pracy. Obchody te były organizowane na dawnym placu Świerczewskiego, popularnie zwanym przez mieszkańców "Karolkiem". Obecnie miejsce to wygląda inaczej i wszyscy znają je pod nazwą Targ Rybny.

- Na tej fotografii uwieczniłam tramwaj przejeżdżający przez most św. Jana. Obok niego jedzie stara warszawa. Po lewej stronie widać pawilony, w jednym z nich był zegarmistrz, których w Olsztynie nie było wielu. Sama zanosiłam do niego zepsute zegarki. W oddali widać wieżę katedry oraz fragment ul. Prostej, przy której przez wiele lat mieszkałam. Zdjęcie powstało przed 1965 r.

Było sobie kino

- Jest to zdjęcie zrobione w 1965 r. Przedstawia rozbiórkę kina Odrodzenie, które stało przy ul. Piłsudskiego. Kino zburzono prawdopodobnie dlatego, żeby poszerzyć ulicę. W lewym dolnym rogu można zobaczyć stertę gruzu. Warto też spojrzeć na lewy skraj fotografii. Widać tam fragment rogowego domu, w którym mieściła się Księgarnia Radziecka.

Krzyżacy w Olsztynie

- Na zdjęciu widać kino Polonia w dniu oficjalnej premiery filmu "Krzyżacy", czyli 22 lipca 1960 r. Pokaz poprzedziły uroczystości w Grunwaldzie. Był na nich też Władysław Gomułka, ale do Olsztyna już nie przyjechał. Pojawiły się za to inne ważne wówczas osobistości. Ich samochody, m.in. czajki, stanęły przed kinem.

- Fotografia przedstawia nagrywanie serialu "Stawka większa niż życie", który był kręcony także w naszym mieście. To był 1964 lub 1965 r. Na zdjęciu uwieczniłam scenę, którą nagrywano na tyłach dawnego kina Awangarda. Na plan filmowy przyszły tłumy ludzi. Była to prawdziwa sensacja jak na owe czasy.

To również ?Stawka...?

- To inne zdjęcie z kręcenia serialu "Stawka większa niż życie". Ta scena była nagrywana na ul. Kołłątaja.

Mikulski, czyli Kloss

- Kolejne zdjęcie z nagrywania "Stawki...". Scenę, którą sfotografowałam, można było oglądać w jednym z ostatnich odcinków serialu. Żołnierze polscy prowadzą Klossa do dowódcy. Kręcili to w podwórzu między ul. Kołłątaja a Prostą. Dziś w tym miejscu znajduje się zaułek "Stawki większej niż życie".

- To rok 1968 lub 1969. Na zdjęciu widać Sobiesława Zasadę, który uczestniczył w rajdzie Monte Carlo. Stanął swoim samochodem przy ul. Armii Krajowej, bo tam była stacja paliw. Zatankował, ogarnął się, a potem pojechał dalej. Wydarzenie zgromadziło tłumy olsztynian.

Rozbiórka w centrum

- Widać tu rozbiórkę rogowego domu, który stał przy ul. 1 Maja. Tu znajdowała się Księgarnia Radziecka, która oferowała wyłącznie radziecką literaturę. Ulica była zagrodzona, podczas prac samochody nie mogły tamtędy jeździć. Zdjęcie to powstało w 1967 r. Dwa lata wcześniej rozebrano kino Odrodzenie.

Pochód

- Fotografia przedstawia pochód sportowców, być może z okazji 1 Maja. Budynek znajdujący się na dalszym planie, to Książnica Polska. Na ścianie, którą widać, wyświetlano z ogromnego projektora różne reklamy, np. proszku do prania. W oddali widać plac Świerczewskiego. Zdjęcie zrobiłam pod koniec lat 50.

- To zdjęcie z 1968 r. Widać na nim, jak pali się stary ratusz, w którym wówczas była już biblioteka. Wówczas spalił się cały dach. Pożar wybuchł w ciągu dnia, ale dookoła nie było wielu gapiów. Strażacy nie mieli nic przeciwko temu, że fotografuję ich przy pracy. Pamiętam, że przed wejściem do biblioteki był ustawiony napis "Naród z partią", widać to zresztą na fotografii.

Pokaz na ul. Pieniężnego

- Na tym zdjęciu uwieczniłam pokaz wojskowy, który można było oglądać na ul. Pieniężnego. Po lewej stronie stoi sklep Motozbytu. Za nim jest pusty plac. Dziś znajduje się w tym miejscu Okrąglak. Tę fotografię zrobiłam z okna kina Polonia około 1959 r.